نویسندگان

چکیده مقاله

جريان سريع شهر¬نشيني در چند دهه اخیر در ايران حاشيه¬نشيني را به دنبال داشته و اين پديده¬ي در حال رشد، مشكلات اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي، امنيتي و زيست محيطي فراواني را در اغلب كلان شهرهاي ايران به وجود آورده است. بطوري كه امروزه حاشيه¬نشيني رابطه¬اي نزديك و ناگسستني با آسیب‌های اجتماعی و ارتكاب جرم دارد. در واقع بايد گفت حاشيه شهرها مكان-هايي مستعد براي بروز و ظهور انواع جرایم و بزه¬هاست. از این رو پرداختن به وضعیت آسیب‌های اجتماعی و جرایم و همچنین عوامل تسهیل کننده آن مساله‌ای در خور اهمیت است. بدین منظور در این مقاله پس از تعریف حاشیه و حاشیه‌نشینی و برخی ویژگی‌های آن و نیز مرور برخی از نظریات اجتماعی و بوم‌شناختی مرتبط، نخست نگاهی به وضعیت مناطق حاشیه شهر مشهد و بعضی ویژگی‌های جمعیتی و اجتماعی آن انداخته شده است. سپس با استفاده از داده‌های تجربی، نیمرخی از وضعیت تعدادی از آسیب‌های اجتماعی و جرایم در مناطق حاشیه‌ای مشهد ارائه شده که نشان‌دهنده تمرکز آسیب‌ها در این مناطق است. در مرحله بعد سعی شده با استفاده از داده‌های موجود نشان داده شود که برخی از متغیرهایی که مطابق نظریات ذکر شده در وقوع جرم و آسیب‌های اجتماعی موثرند، نیز در مناطق حاشیه‌ای شهر مشهد دارای فراوانی و تمرکز بیشتری هستند. نتایج نشان می‌دهد رابطه آسیب‌های اجتماعی و ویژگی‌های مناطق حاشیه‌ای رابطه‌ای دوسویه و متقابل است که وجود هریک، دیگری را تقویت و تشدید می‌کند. فقر، محرومیت نسبی و پایین بودن کیفیت زندگی در این مناطق باعث افزایش آسیب‌ها و جرایم شده و متقابلا خود نیز توسط آنها تشدید و تمدید می‌شود. همچنین تراکم آسیب‌ها و جرایم در این مناطق باعث جلب و افزایش مجرمان و بزهکاران شده که خود به بالا رفتن تراکم این مسائل در حاشیه‌ها می‌انجامد.